Overheidsorganisaties werken volop met cloudapplicaties, databases en samenwerkingsplatformen. Toch blijkt uit onderzoek van de Algemene Rekenkamer dat de rijksoverheid “de cloud is ingegaan zonder voldoende afwegingen van risico’s en gevolgen”. Veel organisaties hebben hun IT-landschap volledig gebouwd rond één leverancier, vaak een Amerikaanse hyperscaler. Dat lijkt efficiënt, maar het brengt grote risico’s met zich mee voor continuïteit, veiligheid en digitale soevereiniteit.
Wat als de kosten plotseling stijgen van de Amerik of wetgeving verandert? En wat als de Amerikaanse overheid toegang eist tot jouw data?
Waarom juist nu een cloud-exitplan urgent is
Uit de audit van de Algemene Rekenkamer bleek dat bij tweederde van de organisaties die vallen onder het Rijk geen duidelijke risicoafweging was gemaakt bij de keuze van de clouddienst. Daarnaast is vaak onbekend waar data precies worden opgeslagen en wie er toegang tot heeft.
Risico op vendor lock-in
De risico’s van vendor lock-in zijn al lang geen theoretisch probleem meer. Wanneer overheidsorganisaties afhankelijk worden van één cloudleverancier – vaak een Amerikaanse hyperscaler – verliezen ze de controle over cruciale IT-infrastructuur en data. Dit maakt het niet alleen moeilijk en kostbaar om over te stappen naar een andere provider, maar vergroot ook de kwetsbaarheid voor geopolitieke spanningen, wetgeving uit andere landen en verhoging van kosten.
Voldoe aan Europese wet- en regelgeving
Met de komst van nieuwe regelgeving, zoals de EU Data Act en NIS-2, neemt de druk toe om te kunnen aantonen dat je controle houdt over je data. Het is niet voldoende dat de data fysiek in Nederland staan als de juridische zeggenschap elders ligt. Bij de Amerikaanse hyperscalers val je onder Amerikaanse wetgeving zoals de ClOUD Act. Deze wetgeving maakt het mogelijk dat Amerikaanse autoriteiten toegang krijgen tot persoonsgevoelige data, zelfs als die fysiek in Europa is opgeslagen.
Voor overheden, die werken met persoonsgegevens, toezichtinformatie en beleidsgevoelige documenten, kan het ontbreken van controle leiden tot reputatieschade, juridische problemen en verlies van vertrouwen. Het allergrootste probleem is dat je als overheid niet meer autonoom kunt handelen en afhankelijk bent van een Amerikaanse cloudprovider of overheid die bepaalt wat er met onze systemen en data gebeurt.
Geen goede onderhandelingspositie bij prijsverhogingen
Het is de afgelopen jaren vaker in het nieuws geweest dat de Amerikaanse cloudprovider hun prijzen flink hebben verhoogd. Door een cloud vendor lock-in is je onderhandelingspositie bij prijsverhogingen zwak. Je loopt als overheidsorganisatie het risico dat je op den duur teveel betaald voor de diensten.
Een goed exitplan maakt die risico’s beheersbaar. Het zorgt ervoor dat je niet afhankelijk bent van één leverancier en dat je altijd een alternatief achter de hand hebt. Zo borg je continuïteit en behoud je grip op kosten, compliance en beveiliging.
Wat hoort er in een cloud exitplan
Een effectief cloud-exitplan bevat ten minste de volgende onderdelen:
- Risico-inventarisatie: welke diensten draaien op welke cloudleverancier en wat is de impact als deze onbereikbaar wordt?
- Alternatieve scenario’s: welke andere leveranciers of hybride/Europese oplossingen zijn beschikbaar en wat is het migratiepad?
- Contractuele exitclausules: afspraken over datateruggave, vernietiging, overdracht en prijsstijgingen.
- Test en oefening: het plan is geen papierwerk, het moet getoetst en actueel blijven.
- Governance en toezicht: wie binnen de organisatie is verantwoordelijk en hoe wordt het plan periodiek geëvalueerd?
- Hybride of multicloudstrategie: door meerdere cloudleveranciers te gebruiken of private en publieke clouds te combineren, voorkom je afhankelijkheid.
Tip: lees ook de blog hybride datacenters aan zet: waarom de cloud geen heilige graal meer is.
Hoe ACC ICT organisaties in de publieke sector helpt
Een exitplan opstellen vraagt niet alleen om technische kennis, maar ook om inzicht in wetgeving, aanbestedingsregels en risicobeheersing binnen de publieke sector. Daar ligt precies de kracht van ACC ICT.
Met onze ervaring in hybride en multicloudomgevingen weten we waar afhankelijkheden ontstaan en hoe je die kunt verminderen. We denken mee over governance, dataveiligheid en compliance, maar altijd met oog voor de praktijk. Onze specialisten werken vendor-agnostisch: we adviseren niet vanuit één technologie of leverancier, maar vanuit wat het beste past bij de organisatie en haar maatschappelijke verantwoordelijkheid.
Zo helpen we overheidsorganisaties om grip te houden op hun IT-landschap, ook wanneer de omstandigheden veranderen.
Meer informatie over digitale soevereiniteit, lees onze blog: Digitale soevereiniteit: de strijd om controle over onze data.
Checklist voor jouw organisatie
- Heb je in kaart welke clouddiensten jouw organisatie gebruikt en bij welke provider?
- Is duidelijk welke diensten vitaal zijn en wat de impact is van uitval of migratiebelemmering?
- Zijn er exitclausules opgenomen in je contracten (datateruggave, migratiekosten, beëindiging)?
- Heb je alternatieven verkend (multicloud, hybride modellen)?
- Wordt het exitplan periodiek getest en geactualiseerd?
- Werk je samen met een partner die specialist is in publieke-sectorcloudvraagstukken en vendor-agnostisch opereert, zoals ACC ICT?
Conclusie
Een cloud exitplan is geen bijlage van je IT-strategie, maar een essentieel onderdeel ervan.
De risico’s van vendor lock-in, toenemende regelgeving en afhankelijkheid van Amerikaanse partijen maken duidelijk dat overheidsorganisaties zelf de regie moeten nemen.
Wie zijn cloudlandschap kent, scenario’s heeft doordacht en weet hoe de dienstverlening geborgd blijft bij verandering, is beter voorbereid op de digitale toekomst. Wil je hierover sparren? Plan vrijblijvend een kennismakingsgesprek in.